niedziela, 10 czerwca 2012

Słoń

              Siódme miejsce w rankingu dziesięciu najgroźniejszych dla człowieka zajmuje Słoń

Słoniowate (Elephantidae) – rodzina dużych ssaków lądowych z rzędu trąbowców (Proboscidea).

File:African Elephant walking.JPG

Systematyka

Obecnie do rodziny zaliczają się dwa lub trzy współczesne gatunki:
  • słoń afrykański (Loxodonta africana)
    • słoń afrykański stepowy (Loxodonta africana oxyotis)
    • słoń afrykański sawannowy (Loxodonta africana africana)
  • słoń afrykański leśny (Loxodonta cyclotis)
  • słoń indyjski (azjatycki) (Elephas maximus
  • File:Borneo elephants.png

Wśród gatunków wymarłych do rodziny słoniowatych zalicza się także m.in. wszystkie gatunki mamutów (Mammuthus) oraz słonie należące do rodzaju Elephas.
W XIX wieku słonie zaliczano do rzędu gruboskórych, wraz z nosorożcami i hipopotamami.

File:Baby elephants in an elephant sancuary 01.jpg

Historia ewolucyjna

Najstarszy znany przedstawiciel trąbowców żył około 60 milionów lat temu, 5 milionów lat po wymieraniu kredowym. Jego szczątki odkryto na terenie dzisiejszego Maroka. Paleontolog Emmanuel Gheerbrant nadał temu kopalnemu gatunkowi nazwę Eritherium azzouzorum. Znalezione szczątki należały do małego roślinożernego ssaka ważącego pomiędzy 3 a 8 kg. Górna pierwsza para siekaczy była znacznie dłuższa od drugiej, natomiast spojenie żuchwy jest skrócone.
Właściwe słoniowate wywodzą się od wcześniejszych trąbowców z rodziny Gomphotheriidae. Bliskim krewniakiem hipotetycznego przodka słoni jest rodzaj Anancus z pliocenu i plejstocenu. Pierwsze właściwe słonie miały budowę zbliżoną do gomfoteriów. W żuchwie znajdowała się jeszcze para krótkich ciosów, a sama czaszka była niższa i dłuższa niż u słoni późniejszych. Najwcześniejszymi rodzajami zaliczanymi do tej rodziny są Stegolophodon i Stegotetrabelodon . W pliocenie pojawiły się obok pnia wiodącego do dzisiejszych słoni stegodonty (Stegodontinae), czasami wyróżniane w oddzielną rodzinę. Były to duże trąbowce o jednej silnie rozwiniętej parze ciosów w górnej szczęce.
Różne gatunki stegodontów zasiedlały w pliocenie i plejstocenie rozległe obszary kontynentalnej Azji oraz Archipelagu Malajskiego. Jako jedne z nielicznych ssaków stegodonty zasiedliły wiele wysp oceanicznych. Najdalej wysuniętym rejonem ich występowania była wyspa Flores. Ssaki te aktywnie pokonywały cieśniny między wyspami wpław. Inna koncepcja wiąże migracje z obniżonym poziomem morza. Na wielu wyspach (również na Flores) niedobór pokarmu oraz niewielka przestrzeń życia spowodowały skarłowacenie. Stegodont z tej wyspy osiągał wysokość co najwyżej 1,5 m w kłębie oraz ważył ok. 500 kg. Na kontynencie stegodonty wymarły ok. 500 tysięcy lat temu, na wielu wyspach przetrwały do czasów niemal współczesnych (ok 13 tysięcy lat temu).
Do podrodziny Elephantinae należą współczesne słonie. Najpierwotniejszym ich przedstawicielem był Primelephas z Afryki. Był to jeszcze stosunkowo prymitywny słoń o wielkości zbliżonej do dzisiejszego słonia azjatyckiego. Dał on początek dwóm żyjącym dzisiaj plemionom Elephantini i Loxodontini. Pierwsza grupa obejmuje wymarłe mamuty (Mammuthus) oraz rodzaj Elephas. Pojawiła się ona w Afryce i przez większą część pliocenu i plejstocenu były to dominujące na kontynencie słonie. Najstarszy znany gatunek to Elephas ekorensis. Od niego wywodzi się Elephas recki, dobrze poznany i szeroko rozpowszechniony gatunek. Szczątki tego słonia znajdowano licznie między innymi we wschodniej Afryce w Wąwozie Oldovai, wraz ze szczątkami pierwotnych człowiekowatych. Były to słonie sawannowe, przystosowane do odżywiania się twardymi trawami. Gatunek ten opuścił Afrykę i skolonizował Europę oraz Azję, dając początek wielu innym gatunkom.
Europę przez niemal cały plejstocen zasiedlał Palaeoloxodon (Elephas) antiquus. Było to zwierzę większe od dzisiejszych słoni, o bardzo dużych i prostych ciosach. Szczątki tego zwierzęcia (nazywanego niekiedy słoniem leśnym) znaleziono również w Polsce.
W okresach lodowcowych wycofywał się na południe kontynentu, podczas interglacjałów opanowywał tereny północne. Wyspy Morza Śródziemnego zasiedlała w plejstocenie cała gama podgatunków lub gatunków słonia leśnego o zredukowanych w wyniku skarłowacenia rozmiarach. Najmniejszy z nich, Elephas falconeri (Palaeoloxodon), osiągał w kłębie zaledwie metr wysokości. Ssaki te wymarły zapewne podczas kolonizacji wysp przez pierwszych ludzi w czasach historycznych. Słoń azjatycki (Elephas maximus) wywodzi się od swego większego krewniaka, Elephas hysudricus. W plejstocenie kilka gatunków słoni zasiedliło również niektóre wyspy oceaniczne, tak jak wcześniej zrobiły to stegodonty (np. Elephas celebensis). Rodzaj Mammuthus wywodził się od któregoś z wczesnych przedstawicieli Elephas. Najstarsze z gatunków, Mammuthus subplanifrons i Mammuthus africanavus, zasiedlały jeszcze Afrykę, ale wkrótce opanowały również Azję, Europę i w końcu Amerykę Północną, silnie się różnicując.
Z kolei najwcześniejsze dzieje słoni z rodzaju Loxodonta nie są dobrze poznane. Zwierzęta te na początku zasiedlały tylko tereny leśne, gdzie szczątki ulegają szybkiemu rozkładowi. Przez większą część plejstocenu nie wytrzymywały konkurencji ze stepowymi Elephas. Najwcześniejszy znany gatunek to Loxodonta adaurora. Od niego pochodzą Loxodonta exoptata i Loxodonta atlantica, będący prawdopodobnie bezpośrednim przodkiem dzisiejszych słoni afrykańskich. Po wymarciu słoni Elephas w Afryce, słonie Loxodonta africana zajęły wolną niszę ekologiczną i zasiedliły sawanny. Loxodonta cyclotis, czyli słoń afrykański leśny, pozostał w pierwotnych leśnych siedliskach do czasów obecnych.

File:Addo Elefants Panorama.jpg



Galeria zdjęć słoni:

File:ആന-പനയോല.jpg
Słonie od wieków pełnią funkcję zwierząt jucznych i pociągowych
File:Sri Lanka is conducting its first ever elephant census. The census will take place in National parks throughout the coun - Flickr - Al Jazeera English.jpg

File:Spain.Cantabria.Cabárceno.Parque.01.JPG

File:Eles longone.jpg

File:PikiWiki Israel 16659 Wildlife and Plants of Israel.JPG

File:Elephants graze and drink from one of the last remaining water holes at Minneriya National Park. Wardens have chosen the - Flickr - Al Jazeera English.jpg

File:Elephants are extremely protective of their young. At the sight of our jeep, adults surround the infants. Around 175 jee - Flickr - Al Jazeera English.jpg

File:Elephants gather for water in the plains at Minneriya National Park in Sri Lanka. It is one of the largest gathering of - Flickr - Al Jazeera English.jpg

File:Elephant and ankus.jpg

File:Baboon eating elephant dung.jpg
Pawian jedzący odchody słonia
File:African elephant shakes its trunk.jpg

File:At Minneriya National Park, certain elephants are known to be more aggressive as a result of past encounters with humans - Flickr - Al Jazeera English.jpg

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz