środa, 28 marca 2012

Najwyższe zwierzę świata

Najwyższym zwierzęciem na Ziemi jest Żyrafa (wysokość ok. 5 m)

FRANCE-ZOO-GIRAFFE


Żyrafa (Giraffa camelopardalis) – parzystokopytny ssak roślinożerny oraz najwyższe z żyjących obecnie zwierząt. Zamieszkuje afrykańskie sawanny na południe od Sahary. Jest spokrewniona z jeleniami i bydłem rogatym, jednak należy do osobnej rodziny żyrafowatych (Giraffidae), razem z najbliższym krewniakiem okapi.
Łacińska nazwa, wywodzi się z dawnego poglądu, że żyrafa jest zwierzęciem hybrydowym, powstałym ze skrzyżowania wielbłąda(Camelus) z lampartem (Panthera pardus).




Występowanie i biotop

Obecny zasięg występowania gatunku obejmuje tereny Afryki subsaharyjskiej od Czadu po północną Botswanę, Natal i Transwal – dawne prowincje RPA. Wcześniej występowały w Afryce Zachodniej, gdzie wyginęły poza szczątkową populacją w Nigrze. W Afryce Południowej zostały reintrodukowane do rezerwatów. Siedliskiem żyraf są suche tereny trawiaste (sawanny) i lasy parkowe. Mogą przebywać z dala od źródeł wody.
GERMANY-ANIMALS-GIRAFFES
Żyrafy

Charakterystyka

Jest to jedyny gatunek, u którego wzrost mierzy się do czubka głowy, nie do kłębu. Samce, większe od samic, osiągają wzrost do ponad 5 metrów i wagę ponad 1300 kilogramów. Rekordowe wymiary zanotowane u samca żyrafy Rotschilda wynosiły 5,87 m wysokości i 2000 kg masy ciała.
Przednie nogi żyrafy są bardzo cienkie i długie, dłuższe od tylnych. Szyja jest oparta na zaledwie 7 kręgach jak u większości ssaków (cały kręgosłup składa się z 24 kręgów). Wzdłuż karku biegnie krótka grzywa. Na głowie 2 do 5 malutkich wyrostków kostnych, okrytych skórą, obecnych u obu płci. Długi ogon jest zakończony pękiem włosów. Ubarwienie od brunatnego lub ciemnordzawego do białego, w ciemne plamy o różnej wielkości i kształcie – ich rysunek stanowi cechę osobniczą, jest stały przez całe życie. Nasilenie koloru jest zależne od pory roku i samopoczucia zwierzęcia. Umaszczenie żyraf stanowi kamuflaż, naśladuje rozproszone światło sawanny.
Żyrafy poruszają się inochodem.

FRANCE-ZOO-GIRAFFE

Tryb życia

Aktywna w dzień, szczególnie rano i wieczorem. Żywi się liśćmi i pędami drzew. Żyje w stadach o hierarchicznej strukturze, składających się z kilkunastu do (rzadziej) kilkudziesięciu osobników. Rywalizujące samce toczą między sobą rytualne pojedynki siłowe polegające na przeginaniu na bok szyi przeciwnika.
Ciąża u żyrafy trwa 14–15 miesięcy, nowo narodzone cielę mierzy około 1,80–2 m wysokości w kłębie i waży 50–55 kg. Żyrafa żyje 20–30 lat.



Podgatunki


Podgatunki i ich występowanie
Wytworzyła wiele odmian barwnych, które są klasyfikowane jako podgatunki:
  • G. camelopardalis camelopardalis (podgatunek nominatywny)
  • G. camelopardalis rothschildi – żyrafa Rothschilda
  • G. camelopardalis reticulata – żyrafa siatkowana
  • G. camelopardalis antiquorum
  • G. camelopardalis peralta
  • G. camelopardalis tippelskirchi – żyrafa kenijska
  • G. camelopardalis thornicrofti
  • G. camelopardalis angolensis - żyrafa angolska
  • G. camelopardalis giraffa – żyrafa południowa
GERMANY-ANIMALS-FEATURE

Zagrożenia

Żyrafy potrafią szybko biegać osiągając prędkość 55 km/h. Lwy są jedynymi drapieżnikami, które naprawdę zagrażają dorosłym żyrafom. Udaje im się zabić dorosłą żyrafę, ważącą ponad tonę. Aby tego dokonać korzystają z chwili, kiedy schyla ona głowę, np. przy wodopoju. Żyrafa musi szeroko rozstawić nogi lub uklęknąć i nisko pochylić głowę, aby napić się wody. Jeden z kotów skrada się do niej, następnie skacze, chwyta ją zębami za pysk i wbija pazury w kark. Kiedy ofiara raz straci równowagę, cała rodzina lwów przybiega, by ją dobić.
W klasyfikacji IUCN żyrafa zaliczana jest do gatunków niskiego ryzyka. Liczebność wszystkich afrykański populacji szacowana jest na 110 000 – 150 000 osobników. Najliczniejsze są populacje w Kenii (45 000), Tanzanii (30 000) i Botswanie (12 000). Do czynników potencjalnie zagrażających żyrafom zalicza się polowania i utratę siedlisk spowodowaną gospodarką człowieka.

Największy dziób

Ptakiem o największym dziobie jest Tukan (dziób stanowi ok 2/3 ciała)

Tukan żółtogardły (Ramphastos vitellinus)


Tukany (Ramphastidae) – rodzina ptaków z rzędu dzięciołowych(Piciformes). Obejmuje gatunki leśne, zamieszkujące Amerykę od południowego Meksyku po Paragwaj i północną Argentynę.

 


Cechy charakterystyczne

Ptaki te charakteryzują się następującymi cechami:
  • długość ciała od 30 do 60 cm
  • w sylwetce wyróżnia się duży, lekki dziób (niekiedy dłuższy od reszty ciała i o zbliżonej szerokości)
  • dziób ma budowę ażurową, złożoną z luźnej sieci beleczek kostnych
  • krańce dzioba są piłkowane
  • niemal u wszystkich gatunków dziób jest bardzo barwny
  • język długi, wąski i płaski dochodzący do 150 mm długości
  • zwrotny palec zewnętrzny
  • dość długi ogon
  • dość krótkie, zaokrąglone skrzydła umożliwiające sprawny lot między gałęziami
  • zazwyczaj brak wyraźnego dymorfizmu płciowego (niekiedy tylko samiec jest większy od samicy)
  • stadne
  • żywią się mieszanym pokarmem roślinno-zwierzęcym


  • pokarm podrzucają w górę i łapią go dziobem w locie
  • wodę piją jedynie z zagłębień kory i liści
  • gniazdo w dziupli (nie wykuwają jej, mogą ją jedynie powiększyć)
  • okres lęgowy trwa od sierpnia do lutego.
  • w zniesieniu 2 do 4 białych jaj
  • wysiadują oboje rodzice przez około 16 dni
  • pisklęta po wykluciu są nagie, z naroślami na tylnej powierzchni nóg (siedząc na nich pisklęta unikają skaleczenia o niewyścieloną dziuplę)
  • pisklęta opuszczają gniazdo po 6-7 tygodniach
  • dziób osiąga rozmiary ostateczne dopiero po kilku miesiącach życia.

Podział systematyczny

Do rodziny należą następujące rodzaje i gatunki:
  • Aulacorhynchus
  • Pteroglossus
  • Selenidera
  • Andigena
  • Ramphastos




sobota, 24 marca 2012

Najszybsze zwierzę wodne

Najszybszym zwierzęciem wodnym jest Żaglica (100 km/h)

Żaglica (Istiophorus albicans) – gatunek morskiej ryby z rodziny żaglicowatych, występującej w cieplejszych wodach wszystkich oceanów świata.
Jest najszybszą obecnie znaną rybą na świecie – osiąga prędkość 100 km/h. Maksymalna długość ciała 315 cm, przy masie ciała 58,1 kg. Żywi się głównie rybami, dietę uzupełnia bentosem.



Najszybszy ptak

Najszybszym ptakiem świata jest Sokół wędrowny (320 km/h)


Sokół wędrowny (Falco peregrinus) – gatunek średniego ptaka drapieżnego z rodziny sokołowatych (Falconidae).


Sokół wędrowny


 



Informacje ogólne

Zamieszkuje cały świat z wyjątkiem Antarktyki. Nie ma go też w północnej części Arktyki, na niektórych północnych wyspach oceanicznych, m.in. Islandii, Spitsbergenie, Wyspach Franciszka Józefa i Ziemi Północnej. W dawnym sokolnictwie – już od czasów średniowiecza – był najczęściej układanym ptakiem drapieżnym. Przystosowany wybitnie do łowów na zwierzynę lotną, był używany do polowań na ptactw błotne, kuropatwy czy cietrzewie. Osiągając w locie znaczną prędkość, jest w stanie strącać ptaki znacznie przerastające go rozmiarem. Nie potrafi natomiast polować na zwierzynę ukrywającą się wśród drzew i krzewów. W locie pikowym sokół wędrowny potrafi rozwinąć prędkość przekraczającą 320 km/h, co czyni go najszybciej poruszającym się organizmem na Ziemi.



Liczebność

W Europie (w tym w Polsce) dawniej był to rozpowszechniony ptak lęgowy (do lat 40. szeroko rozpowszechniony), jednak w latach 50. i 60. XX wieku nastąpił drastyczny spadek jego liczebności, głównie z powodu skażenia środowiska biocydami (w tym pestycydami z grupy DDT). Wyróżnia się 19 podgatunków. Europejską populację szacuje się na 700 par lęgowych
Sokolnicy w Niemczech i USA opracowali metody intensywnej hodowli ptaków drapieżnych, zaczynając właśnie od tego gatunku. W Polsce sokolnicy rozpoczęli próby hodowli sokoła wędrownego w latach 70. Od połowy lat 80. XX wieku w ramach Programu Restytucji Populacji Sokoła Wędrownego w Polsce z powodzeniem prowadzona jest reintrodukcja sokoła wędrownego do odpowiadających mu biotopów. Od tamtej dekady obserwuje się go już stosunkowo często i regularnie.
W Polsce, gdzie żyje podgatunek nominatywny F.p. peregrinus, jest znów lęgowy, choć bardzo rzadki – całkowitą liczebność szacuje się na około 12-14 par (w 2008 roku). Jedna z nich regularnie gniazduje od 1998 roku na Pałacu Kultury i Nauki w Warszawie. Z gniazd na PKiN oraz na kominie MPEC we Włocławku prowadzona jest transmisja internetowa. W Polsce prowadzone są prace nad restytucją populacji nadrzewnej, jedynej nadal zagrożonej według IUCN/BirdLife International. Podobny program prowadzony jest w Niemczech, planowane są także reintrodukcje w celu odtworzenia populacji nadrzewnej w Białorusi i na Litwie. Obecnie w kraju lęgnie się kilka par, częściej w górach. W Polsce gniazda sokołów widuje się często na kominach zakładów przemysłowych i wysokich budynkach większych miast nad środkową Wisłą, dolną Odrą i w górach południowej części kraju. Lokalizacje lęgowisk są utrzymywane w tajemnicy przed kłusownikami wybierającymi jaja. Na Wybrzeżu pojedyncze sokoły wędrowne pojawiają się w trakcie migracji i zimą, poza tym nad zbiornikami wodnymi i dolinach polskich rzek. Zimuje regularnie, choć decydują się na to jedynie nieliczne ptaki. Coraz częściej widuje się je wtedy w dużych miastach - Warszawie i Wrocławiu. Stowarzyszenie „Sokół” w 2011 roku zlokalizowało 9 par na terenach zurbanizowanych (z czego 5 wyprowadziło z sukcesem młode) – na PKiN w Warszawie, we Włocławku, Szczecinku, Płocku, Głogowie, na budynkach Elektrowni Doliny Dolnej Odry koło Gryfina, Zakładów Wiskord w Szczecinie oraz Zakładów Chemicznych Police oraz na kominie w Toruniu.

Systematyka

Pierwsze kopalne ślady rodziny Falconidae pochodzą z Nowej Zelandii i Antyli z plejstocenu. Ich rozmieszczenie wskazuje na to, że już wtedy ptaki te miały szerokie występowanie. Badania genetyczne wykazały możliwość krzyżowania się w przeszłości sokołów wędrownych z rarogami. Powszechnie uważa się, że w Europie żyją 3 podgatunki żyjące w odmiennych strefach geograficznych: F.p. calidus, F.p. peregrinus i F.p. brookei. Dwa pierwsze nie różnią się wyraźnie między sobą (niektórzy widzieli w nich ten sam podgatunek), głównie drobnymi cechami ubarwienia, rysunkiem na spodniej stronie ciała i wielkością.

Charakterystyka

Cechy gatunku



Duży sokół, o krępej sylwetce, silnej budowie ciała z długimi, ostro zakończonymi skrzydłami i masywną głową. Samica większa o około 1/3. Ptaki obu płci ubarwione podobnie. Dorosłe – wierzch stalowoszary z rozjaśnieniem na kuprze, wole kremowe, spód biały z nakrapianiem na piersi w kształcie łez, a poniżej ciemnym poprzecznym prążkowaniem. Osobniki młode – wierzch ciemnobrązowy, spód kremowy z podłużnym prążkowaniem. Mają jasne kreskowanie na bokach głowy i karku, a kremowo ubarwiony spód uwidacznia grube i ciemne kreski. Wąs jest niewyraźnie zaznaczony.
Na policzkach charakterystyczny czarny „wąs” kontrastującym z białym policzkiem. Jest bardziej wyrazisty w porównaniu z innymi sokołami podobnej wielkości. Szyja i ogon krótkie. Dziób krótki, silnie hakowato zagięty z charakterystycznym „zębem” w górnej części i odpowiadającym mu wcięciem w żuchwie. Nogi, woskówka, obramowanie oczu i nasady dzioba w intensywnie żółtym kolorze. Nozdrza wyraźnie widoczne na tle woskówki, okrągłe, z widocznym centralnym punktem. Oko bardzo ciemne, z prawie niewidoczną źrenicą.
Kolorystyka wyraźnie różni się pomiędzy podgatunkami, szczególnie egzotycznymi. Jest znacznie większy od pustułki. W porównaniu z nią szersze u nasady i bardziej zaostrzone skrzydła. Ubarwienie wierzchu może mylić go z kobuzem.

Wymiary średnie

Samiec:
długość ciała 
41 cm
rozpiętość skrzydeł 
95 cm
Samica:
dł. ciała 
49 cm
rozpiętość skrzydeł 
114 cm

Długość ogona 
13,5 - 18 cm

Masa ciała

samce 0,6-0,75 kg
samice 0,9-1,3 kg

Zachowanie

Lot sokoła jest zwinny i energiczny, choć uspokaja się przy dłuższych dystansach. Skrzydła są wtedy lekko zagięte. Poza okresem lęgowym prowadzi samotniczy tryb życia. Dorosłe ptaki przez cały rok przebywają w okolicach swojego rewiru lęgowego. To przeważnie ptaki młode podejmują wędrówki.
Na terenach lęgowych da się słyszeć dźwięczne, skarżące zawołania – zawodzenie.
Pomimo nazwy gatunkowej sokół wędrowny nie jest ptakiem migrującym. W wielu innych krajach jednak zaznacza się ten fakt, np. w nazwie niemieckiej Wanderfalke, angielskiej Peregrine i włoskiej Pellegrino. Po łacinie peregrinus oznacza wędrowca lub pielgrzyma. Prawdopodobnie określenie wzięło się z czasów wyłapywania młodych ptaków przez sokolników do celów łowieckich. W tym wieku osobniki młodociane nim osiągną dojrzałość płciową chętnie się przemieszczają, choć i tak na dość niewielkie odległości. Tej nieścisłości odpowiadają tylko populacje północe, które wędrują jesienią i wiosną. Poza tym w pozostałych obszarach areału jest to gatunek osiadły.
Zawrotną szybkość, z jaką porusza się sokół w trakcie ataku na zwierzynę, zmierzył Ken Franklin w latach 90. Skoczył z ptakiem na dużej wysokości z samolotu i osiągnął prędkość 400 km/h. Uważa jednak, że mogłaby być ona jeszcze większa.

Sokół wędrowny w locie

Biotop

Rozległe obszary wszystkich kontynentów, najczęściej doliny rzeczne i obszary górskie, w Europie także lasy w pobliżu wód ze starodrzewem i wysokimi drzewami. Od połowy XX wieku często zasiedla także tereny zurbanizowane. Półki skalne zastąpione są tam przez wysokie budynki. Miasta obfitują w pokarm – gołębie skalne i pocztowe oraz inne ptaki – brakuje naturalnych wrogów. Unika jednak wysokogórskich regionów, zagospodarowanych dużych pól uprawnych i dużych zamkniętych kompleksów leśnych.
W Europie Środkowej lęgnie się najchętniej w półjaskiniach stromych skalistych ścian i w niszach w okolicach dolin rzecznych i zalesionych gór, kamieniołomów.
Sokoły wędrowne wyróżniał się 2 ekotypami. Podgatunek F.p. peregrinus gnieździł się w konstrukcjach lęgowych innych gatunków ptaków – bielików, rybołowów, orlików, jastrzębi, myszołowów, czapli, kormoranów oraz bocianów, które lokowały je na drzewach. Po wprowadzeniu do użytku DDT i niszczeniu miejsc lęgowych ekotyp ten zanikł. Obecnie trudno powiedzieć, czy ekotyp ten różnił się również na poziomie genetycznym od reszty populacji. Techniki molekularne pozwalające to sprawdzić pojawiły się już zbyt późno, na podstawie obecnie żyjących osobników nie da się tego ustalić. W latach 90. odkryto jednak w południowym Uralu kilkadziesiąt leśnych gniazd. Pozwoliło to na stwierdzenie, że ptaki wybierają miejsce na gniazdo według tego, w jakiej lokalizacji znajdował się lęg, w którym same się wychowywały. Ta zasada przyświeca również polskiej reintrodukcji.

Rola gatunku w biocenozie

Strategię łowiecką sokoła można uznać za oportunistyczną – chwyta najłatwiej dostępną zwierzynę, jaka pojawi się na jego terytorium. Tym samym efektem jego polowań jest stabilizacja zbyt dużego wzrostu liczebności danego gatunku ofiar. Ewolucja tego ptaka pokazuje coraz większą specjalizację w jednej technice łowieckiej – szybkości ataku nurkowego. Odpowiedzią w tym „wyścigu zbrojeń” u atakowanych ptaków jest zwrotność – robienie uników w decydującej chwili oraz wybór odpowiedniego pułapu lotu uwzględniającego zagrożenie.
Sokół wędrowny wpływa też ograniczająco na liczebność jastrzębi (największych ich konkurentów) i puchaczy.

Okres lęgowy

Gniazdo Sokoła wędrownego
 Toki
Ptaki charakteryzuje seryjna monogamia – co roku w trakcie godów wiosennych i jesiennych tworzona jest nowa para. Silny terytorializm powoduje jednak, że gdy obu partnerom uda się przeżyć do następnego sezonu, to kojarzą się ze sobą ponownie. Wynika to z tego, że ptaki przebywają cały rok w pobliżu swojego rewiru lub dość wcześnie wracają do niego po migracji. Wyprowadzają jeden lęg w roku, który zaczyna zwykle w kwietniu i maju.

Gniazdo

Na większości światowego areału sokoły gnieżdżą się na skałach, zagłębieniach na półkach skalnych od 45 cm szerokości, klifach morskich. W tundrze na północy Europy i Ameryki, na piaszczystych wydmach często gniazdują na ziemi lub na bagnach. W pasie nizin europejskich – od Holandii po Ural, w tym w Polsce – sokoły gnieździły się na drzewach. Był to jedyny taki ekotyp na świecie. Ekotyp ten wymarł w latach 60. XX wieku, obecnie odbudowywany jest poprzez reintrodukcje. Sokoły wybierały gniazda przeważnie w wierzchołkach najwyższych drzew, bardzo często w koloniach czapli. Nie budują własnych gniazd, lecz wykorzystują i zajmują gniazda innych ptaków: czapli siwej, kruka lub też innych ptaków drapieżnych. Na terenach zurbanizowanych gniazdo zakładają w szczelinach lub wypustach wysokich budynków (wież kościelnych, dzwonnic, kominów). Chętnie wykorzystują sztuczne gniazda. Nie dokładają wyściółki.
Podgatunek F.p. macropus gnieździ się w dziuplach, głównie z powodu braku skał.

Jaja

Pod koniec marca lub na początku kwietnia samica składa 2-4 (rzadziej do 6, ale przeważnie 2) jaja, mało wydłużone, prawie kuliste, mocno brązowo nakrapiane, tak, że prawie nie widać biało-żółtawego tła, o wymiarach średnich 52 × 40 mm. Wewnętrzna część skorupy pozbawiona jest zielonego odcienia. Jeden lęg w roku. Składane są w dwu- i trzydniowych odstępach. Kiedy zniesie przedostanie lub ostatnie jajo przystępuje do inkubacji.

Wysiadywanie

Przeważnie ok. 30 dni przez obydwoje rodziców. Pisklęta wykluwają się prawie w tym samym czasie. W pierwszych dniach po wykluciu samiec zajmuje się dostarczaniem rodzinie pokarmu. Samica w tym czasie ogrzewa pisklęta i podaje im pożywienie uprzednio je rozdarłszy na kawałki. Młode przebywają w gnieździe przez okres od 35-40 dni, a potem jeszcze przez okres ok. 60 dni pozostają pod opieką rodziców. W 5-6 tygodniu życia potrafią już latać. Pierwsze gniazdowanie odbywają w 2 roku życia.

Pożywienie


Młodociany Sokół wędrowny rozrywający zdobycz

To typowy ornitofag – łowi głównie ptaki wielkości gołębia lub większe, łapane w locie na otwartej przestrzeni. Są to przeważnie gołębie miejskie, siewkowce, mewy i kaczki oraz mniejsze ptaki. W jadłospisie środkowoeuropejskich sokołów wędrownych znajduje się aż 200 gatunków ptaków, choć najczęściej (oprócz wspomnianych wcześniej) są to drozdy, wrony, szpaki.


Zdobycz wypatruje z wysokich punktów obserwacyjnych lub z powietrza. Na ofiarę spada lotem nurkowym z bardzo dużą prędkością (ocenianą nawet na 300-350 km/h jak pocisk, uderzając w jedno skrzydło ofiary, tak by samemu uniknąć urazu. Przy pikowaniu ma złożone, ale lekko odstające od ciała skrzydła. Pogoń może trwać do skutku. W ataku próbuje doprowadzić zwierzę do śmierci przez samą siłę uderzenia w tył głowy lub kark szponami lub piersiami. Gdy zdobycz bezwiednie opada sokół nawraca i przechwytuje ją w locie, by ta nie upadła na ziemię. Już samo pojawienie się nad danym terenem sokoła powoduje panikę wśród niedrapieżnego ptactwa.
Jeśli sokół wędrowny musi aktywnie gonić zdobycz w locie, a ta nie jest dużych rozmiarów, może chwytać ją szponami i uśmiercać przez zmiażdżenie dziobem lub skręcenie kręgów szyjnych. Zachowuje się zatem inaczej niż jastrzębie korzystające jedynie z łap.
Badania F. Engelmanna pokazują, że w przypadku łowów z czatowni sokół nie atakuje ptaka, np. kawki czy gołębia, który przelatuje tuż pod nim, ale pozwala mu oddalić się na odległość 600-1000 m. Wtedy dopiero rozwija skrzydła i rzucając się w powietrze pędzi z prędkością strzały, by z impetem „musnąć” ofiarę i wrócić po nią, nim ta spadnie na ziemię.
Ze względu na jedynie powietrzny sposób polowania teoretycznie ofiara, jeśli spokojnie siedzi na ziemi, nie musi obawiać się ataku.



Ochrona

W Polsce objęty ochroną gatunkową ścisłą. Wymaga ochrony czynnej. Wokół gniazd sokołów wędrownych obowiązuje strefa ochronna: przez cały rok w promieniu do 200 m, a okresowo (od 1.01 do 31.07) – w promieniu do 500 m od gniazda.
W latach 60. był na skraju wymarcia, ale wieloletnia ochrona poskutkowała gniazdowaniem na terenie kraju. W przypadku Europy w połowie XX wieku prawie zupełnie wyginął. Głównym powodem takie stanu było powszechne stosowanie środków ochrony roślin, a zwłaszcza DTT. Toksyczne substancje gromadziły się w organizmie tego drapieżnika i powodowały jego bezpłodność. W Polsce wsiedlanie sokołów hodowanych w niewoli rozpoczęto dopiero w latach 90. i dopiero pod koniec tamtej dekady widoczne były tego efekty. Obecnie nadal jest zagrożony:
  • prześladowaniami hodowców gołębi;
  • wybieraniem jaj z gniazd przez ich kolekcjonerów;
  • świadomym zabijaniem sokoła.
W wielu krajach prowadzone są programy restytucji gatunku. W niektórych krajach (np. w USA, części Niemiec, Szwecji, Francji) programy reintrodukcji zostały zakończone, gdyż dzikie populacje zostały odbudowane. W Polsce sokolnicy nadal prowadzą reintrodukcję na terenach leśnych w celu odtworzenia ekotypu nadrzewnego. Stowarzyszenie na rzecz Dzikich Zwierząt „Sokół”zainstalowało w całej Polsce kilkadziesiąt sztucznych gniazd dla sokołów i obrączkuje wszystkie dostępne dzikie sokoły i ptaki reintrodukowane. Używa do tego kolorowych obrączek ornitologicznych i obserwacyjnych, zgodnie z międzynarodowym systemem pozwalającym na ich późniejszą identyfikację.

piątek, 23 marca 2012

Najszybsze zwierze lądowe

Najszybszym lądowym zwierzęciem świata jest Gepard (120 km/h)

Gepard (Acinonyx jubatus) — gatunek drapieżnego ssaka z rodziny kotowatych (Felidae).
Nazwa rodzajowa, Acinonyx, oznacza po grecku "nieruchomy pazur" (gepardy jako jedne z nielicznych kotów nie potrafią chować pazurów), a nazwa gatunkowa, jubatus, oznacza po łacinie "grzywiasty", z powodu grzywy, która zdarza się u niektórych młodych gepardów (tzw. "reksów").
Polska nazwa "gepard" pochodzi z średniowiecznej łaciny: gattus pardus, co znaczyło "kot-leopard".
Przyczajony Gepard



Podgatunki

Wyróżniono pięć podgatunków A. jubatusi
  • Acinonyx jubatus hecki Hilzheimer, 1913 – Maghreb, status IUCN CR (krytycznie zagrożony)
  • Acinonyx jubatus fearsoni (Smith, 1834) – Afryka Wschodnia
  • Acinonyx jubatus jubatus (Schreber, 1775) – Afryka Południowa
  • Acinonyx jubatus soemmerringi (Fitzinger, 1855) – Półwysep Somalijski
  • Acinonyx jubatus venaticus (Griffith, 1821) – Afryka Północna do centralnych Indii , status IUCN CR (krytycznie zagrożony)
Gepardzica z młodymi

Ewolucja

Gepardy cechują się niezwykle małą różnorodnością genetyczną. Uważa się, że w czasie ostatniej epoki lodowej przeszły przez dłuższy okres rozmnażania wsobnego. Prawdopodobnie ewoluowały w Afryce w czasie miocenu (26 do 7,5 miliona lat temu), zanim migrowały do Azji. Wśród wymarłych gatunków są: Acinonyx pardinensis (z pliocenu), znacznie większy niż współczesne gepardy, odkryty w Europie, Indiach i Chinach; Acinonyx intermedius (z okresu środkowego plejstocenu), znaleziony na tym samym obszarze; oraz Miracinonyx inexpectatus, Miracinonyx studeri i Miracinonyx trumani (plejstocen), znalezione w Ameryce Północnej.


Zasięg występowania i siedlisko

Gepardy na wolności można spotkać przede wszystkim w Afryce, ale w przeszłości zamieszkiwały powszechnie także północne Indie i płaskowyż irański, gdzie zostały udomowione przez arystokratów i używane podczas polowań na antylopy, w ten sam sposób jak obecnie charty w Europie. Obecnie prócz południowej Afryki, gdzie występują jeszcze stosunkowo licznie, ale tylko na obszarach parków narodowych i rezerwatów, można je spotkać w niewielkich populacjach na południowych obrzeżach Sahary, a także w izolowanej lokalizacji w Iranie. Duży stopień wsobności tej ostatniej populacji stwarza poważne ryzyko dla szans jej przetrwania. Główne ryzyko stanowią choroby genetyczne i presja środowiska, a także zagrożenie ze strony innych drapieżników (np. lwów, hien). Obecnie 95% gepardów ginie nie osiągnąwszy samodzielności. Dla porównania: na obszarach sławnego "raju dzikich zwierząt", Serengeti, żyje około 300 gepardów i około 3 tysięcy lwów i 9 tysięcy hien cętkowanych. Obecną liczebność gatunku (na swobodzie) szacuje się na około 12 tysięcy osobników.
Gepard preferuje biotopy typu otwartego, takie jak półpustynie i sawanny.


Dorosły samiec Geparda w  biegu


Charakterystyka

Ciało geparda jest smukłe i muskularne z długimi łapami, mimo iż wygląda na wątłego i delikatnego. Klatka piersiowa jest obszerna, a talia wąska. Ma małą głowę i krótki pysk, wysoko umieszczone oczy, duże nozdrza i małe okrągłe uszy. Jako jedyny z kotowatych nie potrafi chować pazurów. Futro geparda jest płowe z okrągłymi czarnymi plamkami i czarnymi liniami po bokach pyska. Dorosłe samce ważą przeciętnie 42-65 kg z kolei samice 30-45 kg. Długość ciała wynosi od 112 do 150 cm, wysokość w kłębie od 60 do 80 cm , podczas gdy ogon mierzy do 90 cm. Samce są przeważnie większe niż samice, mają także nieco większą głowę i muskularniejsze ciało.
Gepard jest nietypowym członkiem rodziny kotowatych (Felidae), który poluje polegając raczej na swoim wzroku i szybkości, niż z ukrycia. Jest najszybszym zwierzęciem lądowym i na krótkich dystansach może osiągnąć prędkość do 120 km/h. Gepardy są jedynymi wielkimi kotami, które nie ryczą a wydają inne dźwięki. Potrafią ćwierkać, szczekać, syczeć, mruczeć, miauczeć i rechotać.

Gepard podczas pościgu

Rozmnażanie i życie społeczne





Samice rodzą od 3 do 5 młodych po ciąży trwającej od 90 do 95 dni. Młode ważą po urodzeniu od 150 do 300 g. Od matki odłączają się między 13. a 20. miesiącem życia. Gepard może żyć ponad 20 lat. W przeciwieństwie do innych kotów, dorosłe samice nie mają swoich terytoriów i raczej unikają się wzajemnie. Samce czasami tworzą małe grupy, zwłaszcza jeśli pochodzą z tego samego miotu.
Młode geparda, gepard
Młode Gepardy



Polowanie i pokarm

Gepardy są drapieżnikami, jedzą głównie małe (do 40 kg) ssaki, takie jak gazele, impale, młode gnu i zające. Po podejściu do ofiary na dystans około 10 m rozpoczyna się pościg. Polowanie zazwyczaj kończy się w ciągu minuty. Jeśli gepardowi nie uda się szybko złapać zdobyczy, woli poczekać na inną okazję niż marnować energię. W przeciwieństwie od innych wielkich kotów polujących głównie nocą, gepard jest drapieżnikiem prowadzącym dzienny tryb życia. Poluje zazwyczaj z samego rana albo późnym wieczorem gdy nie jest za ciepło, ale wciąż jest dość światła. Gepard nie jest w stanie zaatakować i zabić żadnej żywej istoty,jeżeli ta przed nim nie ucieka. Zabicie musi bezwzględnie poprzedzać pogoń za uciekającą z największą prędkością ofiarą. Gdy ofiara nie ucieka, wówczas łańcuch myśliwski tego kota zostaje przerwany, bez względu na to jak bardzo zwierzę byłoby głodne.
Gepard ze swoją ofiarą

Znaczenie dla człowieka

Futro geparda dawniej uznawane było za symbol wysokiego statusu społecznego. Obecnie ekonomiczne znaczenie geparda wynika z turystyki; koty te można także znaleźć w ogrodach zoologicznych. Ponieważ gepardy są dużo mniej agresywne niż inne wielkie koty (jako jedyne spośród nich nie atakują człowieka), młode są czasami sprzedawane jako zwierzęta domowe. Jest to nielegalne, ponieważ międzynarodowe konwencje zabraniają hodowli dzikich zwierząt lub gatunków zagrożonych wyginięciem.
Na gepardy w przeszłości polowano, ponieważ wielu rolników uważało, że stanowią zagrożenie dla zwierząt hodowlanych. Gdy zagrożenie gatunku osiągnęło szczyt, rozpoczęto różne kampanie edukacyjne dla farmerów, mające na celu zachęcenie ich do większej tolerancji dla tych zwierząt.

Ciekawostki

Gepard królewski

  • Niektóre gepardy mają na grzbiecie zamiast plamek paski i nazywane są gepardami królewskimi.

Najmniejszy owad

Najmniejszy gad

Najmniejszym gadem świata jest Brookesia micra

Brookesia micra – endemiczny gatunek gada z rodziny kameleonowatych (Chamaeleonidae) występujący na Madagaskarze. Został odkryty między 2003 a 2007 rokiem i formalnie opisany w 2012 roku. Jest najmniejszym znanym gatunkiem kameleona. 

Analiza filogenetyczna pozwoliła stwierdzić, że osobnik ten należy do rodzaju Brookesia sp, powszechnie występującego na Madagaskarze. Tutaj również żyje dotychczasowy rekordzista Brookesia minima, którego dorosły okaz osiąga maksymalnie 3,4 cm długości. Brookesia micra, bo tak nazwano nowo odkryty gatunek, jest jeszcze mniejszy – ma zaledwie 2,5 cm! Posiada charakterystyczny pomarańczowo zabarwiony ogon i w porównaniu z resztą ciała nieco większą głowę niż jego kuzyni.




Typstrunowce
Podtypkręgowce
Gromadagady
Rządłuskonośne
PodrządIguania
Rodzinakameleonowate
PodrodzinaBrookesiinae
RodzajBrookesia
GatunekBrookesia micra






 





Obszar występowania poszczególnych gatunków minikameleonów na północy Madagaskaru
 
 
Choć Brookesia micra dopiero co został odkryty, już grozi mu wyginięcie. Wszystko za sprawą wycinki lasów, która prowadzona jest coraz bardziej agresywnie na dziewiczych terenach Madagaskaru. Zwierzęta pozbawione naturalnego środowiska nie będą w stanie przetrwać. Uznanie ich najmniejszymi gadami na świecie, może przyczynić się do zwrócenia oczu całego świata na te mikroskopijne zwierzęta i podjęcie działań ochronnych.
 

czwartek, 22 marca 2012

Najmiejszy płaz

Najmniejszym płazem występującym na Ziemi jest Paedophryne amauensis (7,7 mm długości)

 
Paedophryne amauensisna amerykańskiej monecie dziesięciocentowejo średnicy 17,91 mm Paedophryne amauensis – gatunek płaza bezogonowego z rodziny wąskopyskowatych (Microhylidae) występujący na Papui Nowej Gwinei. Został odkryty w sierpniu 2009 i formalnie opisany w styczniu 2012. Mierzący 7,7 mm długości, jest najmniejszym na świecie znanym kręgowcem.

 

Odkrycie

P. amauensis został odkryty w sierpniu 2009 przez dwóch amerykańskich herpetologów Christophera Austina i jego doktoranta Erica Rittmeyera z Louisiana State University, podczas ich wyprawy naukowej do Papui Nowej Gwinei. Amerykanie odkryli miniaturowego płaza w tropikalnych lasach nieopodal wioski Amau, od której nazwy przyjęto epitet gatunkowy zwierzęcia. O swoim odkryciu naukowcy poinformowali na początku stycznia 2012 w czasopiśmie naukowym PLoS ONE.

Charakterystyka


 
Zdjęcie rentgenowskie Paedophryne amauensis

 
Zdjęcie rentgenowskie Paedophryne amauensis
P. amauensis jest nie tylko najmniejszym płazem bezogonowym świata, ale i najmniejszym znanym kręgowcem. Osiąga średnio 7,7 mm długości i jest o milimetr mniejsza od poprzedniego kręgowca-rekordzisty – osiągającej 7,9–10,3 mm długości ryby Paedocypris progenetica z sąsiedniej Indonezji. Natomiast tytuł „najmniejszej żaby świata” należał dotychczas do brazylijskiej Brachycephalus didactylus, mierzącej nieco mniej niż 1 cm.
P. amauensis jest zdolny do wykonywania skoków mierzących trzydziestokrotność długości jego ciała. Żywi się małymi bezkręgowcami.
Męskie osobniki wydają dźwięki o wysokiej częstotliwości 8400–9400 Hz.




Siedlisko

Podobnie jak wszystkie znane do tej pory gatunki Paedophryne, przedstawiciele P. amauensis żyją wśród martwych liści w lasach deszczowych.


 

piątek, 16 marca 2012

Najmniejszy ptak

Najmniejszym ptakiem występującym na Ziemi jest Koliber hawańczyk (waga ok.2 gram)
Koliber hawańczyk
Koliberek hawański, hawańczyk (Mellisuga helenae) – gatunek małego ptaka z rodziny kolibrów (Trochilidae). Jest najmniejszym ptakiem występującym na kuli ziemskiej.
Waży ok. 1,8 grama (mniej niż polska dwugroszówka) i mierzy ok. 5 cm. Występuje endemicznie na Kubie (gdzie nazywany jest zunzuncito) oraz na Isla de la Juventud leżącej u południowo-zachodnich wybrzeży Kuby.


Najmniejszy ssak

Najmniejszym ssakiem na Ziemi jest Ryjówka etruska (waga ok.2 gram)
Ryjówka etruska
Ryjówka etruska (Suncus etruscus) – gatunek owadożernego ssaka z rodziny ryjówkowatych. Najmniejszy ze ssaków, choć nietoperz Craseonycteris thonglongyai cechuje się mniejszą masą ciała.
Występowanie: południowa Europa, południowa Azja i północna Afryka.

 


Wygląd

Małe, ruchliwe zwierzę z długim, wąskim i gładkim ryjkiem. Długość głowy i tułowia od 35 do 48 mm, ogona od 24 do 29 mm. Masa ciała 1,3-2 g. Jest najmniejszym z żyjących obecnie ssaków. Długi ogon jest pokryty pojedynczymi dłuższymi szczeciniastymi włoskami. Zęby są białe. Barwa ciała ciemna.
Ryjówka etruska na ludzkiej dłoni

Środowisko

Tereny otwarte.

Tryb życia

Tryb życia głównie nocny z niewielkimi wyjątkami.

Rozród

2 mioty w roku. Żyje do 1,5 roku. Ciąża trwa 2-6 tygodni, samica rodzi 5-10 młodych, nagich i ślepych.

Pożywienie

Ryjówki etruskie żywią się głównie owadami.

Najmniejsza ryba świata

Najmniejszą rybą na świecie jest Paedocypris progenetica (długość ok.8 mm)

Paedocypris progenetica – słodkowodna ryba z rodziny karpiowatych zaliczana do najmniejszych kręgowców świata, gatunek typowy rodzaju Paedocypris.

Występowanie: Sumatra i Bintan.



 


Opis

Najmniejsza znaleziona dojrzała płciowo ryba tego gatunku była płci żeńskiej i miała długość 7,9 mm. Samce osiągają długość ok. 10 mm. Zwierzęta te po osiągnięciu dojrzałości płciowej wykazują wiele cech stadium larwalnego. Są niemal przezroczyste, posiadają szczątkowy kręgosłup. Szczątkowo rozwinięta czaszka umożliwia swobodny wgląd ku odsłoniętemu mózgowiu, co umożliwia również spostrzeżenie kręgosłupa. Do cech osobników dorosłych zalicza się wszystkie typowe cechy charakterystyczne dla dojrzałości płciowej. Samiczki produkują dojrzałe jajeczka. Samce posiadają silnie odmienione, w porównaniu do wielkości ciała, duże i umięśnione płetwy brzuszne oraz skostniałą płytkę przed pasem miednicowym.
Paedocypris progenetica na opuszku ludzkiego palca

Środowisko

Występowanie Paedocypris progenetic jest ograniczone i obejmuje środowisko wysp malezyjskich Sumatra i Bintan wraz z ich rzadkimi, utrzymującymi czarne wody bagnami torfowymi rejonów lesistych. Drzewa tych lasów utrzymują swe korzenie w głębokich na metr, miękkich torfowych warstwach, ponad którymi wytwarza się woda o odczynie silnie kwaśnym. Ryby te preferują leżące głębiej, sięgające dna, powoli płynące oraz chłodnawe warstwy wodne o wartości pH 3, co odpowiada stukrotnej koncentracji kwasu w normalnej wodzie deszczowej lub w occie.
Gatunek ten żywi się planktonem o wielkości 60–500 µm. Samiczki noszą około 50–60 jajeczek w różnych stadiach dojrzałości. Dojrzałe jajeczka mają średnicę 0,3 mm. Jednoczesne występowanie dojrzałych i niedojrzałych jajeczek wskazuje na indywidualne dla każdego jajeczka jego składanie.

Systematyka

Wraz z niedawno odkrytym na wyspie Sarawak i niewiele większym gatunkiem Paedocypris micromegethes, kształtuje Paedocypris progenetica nowy rodzaj ryb karpiowatych.

Historia odkrycia

Gatunek ten odkryto po raz pierwszy oraz zidentyfikowano w roku 1996 przy inwentaryzacji fauny Azji na zlecenie Uniwersytetu Singapuru przez Maurice Kottelat i Tan Heok Hui z Raffles Museum of Biodiversity Research w Singapurze. Osteologia została zbadana przez Ralfa Britza z Natural History Museum w Londynie. Do autorów oryginalnego opisu należał też Kai-Erik Witte.


Zagrożenia

Połacie lasów i terenów bagnistych Indonezji i Malezji zostały zdziesiątkowane przez rozwój rolnictwa. Do tego dochodzą trudne do ugaszenia pożary lasów. Te zniszczenia środowiska tychże zwierząt zagrażają przeżyciu nie tylko tego gatunku, ale również możliwości przeprowadzenia dalszych badań.